Хива, ворота в пустыню Кызылкум, один из самых удаленных уцелевших городов Великого Шёлкового пути, хранилище древних памятников, ремесел и традиций, важная археологическая площадка: знакомству с городом посвящен третий выпуск программы “Узбекская жизнь”.

Ҳазорасп қалъасининг қурилиши ҳақида бир қатор афсона ва ривоятлар мавжуд. Хусусан, қалъанинг дастлабки даврдаги тарихи яхудийларнинг тўртинчи подшоси ― Соломон (Сулаймон) номи билан боғланади. Тарихий манбаларга қараганда Соломон подшо Давид (Довуд) нинг ўғли бўлиб, мил. олд. 1015–975 йилларда, яъни 40 йил тахтда ўтирган.

ХIХ аср бошларида хонликда пахтани қайта ишлаш ва тўқимачилик ҳунармандчилиги яхши ривожланган бўлиб 27 та ипак тўқувчи, 45 та чопонфуруш, 28 та кўнчи (терини қайта ишловчи), 72 та бўёқчи, 50 та этикдўз, 20 та заргар мавжуд бўлган.

Дунё цивилизациясининг муҳим марказларидан бўлган ва ўзбек давлатчилигининг дастлабки тамал тошлари қўйилган қадимги Хоразм тарихи жуда катта ва мураккаб илмий муаммо сифатида кўплаб олимларнинг эътиборини жалб қилиб келган. Бу нарсани биз узоқ ўтмиш садоси сифатида из қолдирган - “Катта Хоразм” давлати тарихини ўрганиш мисолида кўришимиз мумкин.

1910 йили Хива хони Исфандиёрхон ва бош вазир Исломхўжа Санкт-Петербургга борганларида ажойиб шодиёнанинг устидан чиқишди.Саройда валиаҳд шаҳзоданинг туғилган куни нишонланаётган экан. Яхшиямки, Исфандиёр гарчи хон бўлсада, ёшлигидан қилич ясашга ихлос қўйган экан. Ўша сафарда у ўзи ясаган тилла қилични Петербургга олиб борганди.

Хоразмшохлар давлати маркази -Гурганж йирик савдо ва маданий марказга айланган. Шунингдек, Хазарасп, Кат, Хушмусан, Дарғон, Савағон, Манғишлоқ, Нузкат каби шахарлари обод шахарлар қаторига кирган

Жалолиддин Мангуберди то умрининг охиригача Хоразмшоҳлар давлатини қайта тиклаш, мўғуллардан озод этиш истаги билан ҳаракат қилди.

Жазо отряди фақат қўзғолончиларни эмас, балки уларнинг оила аъзолари ва қариндошуруғларини ҳам шафқатсиз жазолади, тинч аҳоли вакиллари ўлдирилди.

Ичан қалъа қурилишида Хива меъморлари Ўрта Осиёда қадимдан қўлланиб келган услуб - иншоотларни рўпарама-рўпара қуриш услуби ("қўш")дан фойдаланишган.

Эларслон отаси даврида Хоразмнинг бўйсундирилган кўчманчи туркман ва қипчоқ қабилалари ёрдамида Мовароуннаҳрнинг ички ишларига ҳам тез-тез аралаша бошлади. 1158 йилда у катта қўшин билан Мовароуннаҳрга бостириб кирди. Бу вақтда қорахитойларга вассал бўлган қорахонийлар кўчманчи қарлуқ қабилалари билан жанг олиб боришаётган эди.